ถึงตัวไม่อยู่ แต่ลิขสิทธิ์ยังอยู่ ต้องรอแค่ไหนถึงจะเป็น Public Domain

เคยสงสัยกันไหมว่าเรื่องของลิขสิทธิ์ ทรัพสินย์ทางปัญญา ถ้าเจ้าของผลงานเสียชีวิตลงแล้ว เรื่องลิขสิทธิ์จะเป็นอย่างไร ครั้งนี้เราจะมาพูดถึง Public Domain กันว่าสิ่งนี้คืออะไร และสายทำคอนเทนต์ทำไมต้องรู้

Public Domain สมบัติสาธารณะที่มีลิขสิทธิ์และไม่มีลิขสิทธิ์

Public Domain คือผลงานที่ไม่ถูกปกป้องด้วยกฎหมายลิขสิทธิ์แล้ว หรือเรียกง่ายๆ ว่า “ไม่มีเจ้าของ”  แต่ความพิเศษคือการที่จะได้มาเป็น “สมบัติสาธารณะ” ไม่ใช่แค่หมดอายุแล้วเข้าได้ทันทีหรือนำมาใช้เชิงพาณิชย์ได้ทันที มันต้องผ่านกระบวนการตามกฎหมายที่ค่อนข้างยาวนานและซับซ้อน

ถ้าเจ้าของผลงานเสียชีวิตไปแล้ว ลิขสิทธิ์ก็จะหมดอายุ (ในบางประเทศกำหนดไว้ว่าหลังจากเสียชีวิตไป 70 ปี) แล้วผลงานนั้นก็จะเข้าสู่ Public Domain หรือถ้าเจ้าของใจดี อาจจะประกาศให้ผลงานของเขากลายเป็น Public Domain เดี๋ยวนั้นเลยก็ได้ นอกจากนี้ ถ้าเป็นผลงานของรัฐบาล อย่างเอกสารวิจัยหรือโครงการต่าง ๆ ก็มักจะกลายเป็น Public Domain ด้วยเช่นกัน

แต่ใช่ว่าทุกอย่างที่ผ่านไปมากกว่า 70 ปีจะกลายเป็น Public Domain 

แม้ว่าผลงานจะเข้าไปอยู่ใน Public Domain แล้ว แต่ก็อย่าคิดว่ามันจะใช้ได้แบบ “ฟรี ๆ” ไม่มีเงื่อนไข เพราะบางครั้งผลงานเหล่านี้ยังคงมีข้อกำหนดบางอย่างแอบแฝงอยู่ ตัวอย่างเช่น แม้ภาพยนตร์เก่าจะหมดอายุลิขสิทธิ์แล้ว แต่ตัวละครในเรื่องหรือชื่อเรื่องอาจยังคงได้รับการคุ้มครองในรูปแบบของเครื่องหมายการค้าอยู่ดี

ถ้าคุณเอาชื่อเรื่องหรือใช้ตัวละครที่เป็นที่รู้จักมาทำสินค้าหรือคอนเทนต์ในยุคใหม่ อาจทำให้เกิดความสับสนกับแบรนด์เดิม หรือทำให้คนเข้าใจผิดว่าเป็นสินค้า/ผลงานที่เกี่ยวข้องกับเจ้าของเครื่องหมายการค้า อาจเจอปัญหาทางกฎหมายได้ในอนาคต

ซึ่งมี 3 วิธีที่ผลงานจะกลายเป็นสมบัติสาธารณะโดยสมบูรณ์

1.ลิขสิทธิ์หมดอายุ

2.เจ้าของลิขสิทธิ์ไม่ปฏิบัติตามกฎการต่ออายุลิขสิทธิ์

3.เจ้าของลิขสิทธิ์ตั้งใจอุทิศให้แก่สาธารณะ

ดังนั้นตรวจสอบให้ดีก่อนนำไปใช้ว่าสิ่งที่คุณจะใช้

• เป็น Public Domain จริง ๆ หรือไม่ 
• มีเครื่องหมายการค้าใด ๆ นอกจากสิ่งที่คุณจะใช้อีกไหม 
• มีการแก้ไขส่วนใดมาก่อนใช้งานจริงหรือไม่
• เป็นผมงานเดี่ยวหรือผลงานร่วม (Collective Works) ถ้ามีการร่วมมือจากหลายคนในผลงานเดียว ก็ต้องตรวจสอบเรื่องลิขสิทธิ์ผู้ที่ร่วมผลิตผลงานทั้งหมด
• อย่าลืมให้เครดิต (ถ้ามีข้อกำหนด)

ประโยชน์ของการใช้ Public Domain ในการตลาด

การใช้ Public Domain ในการทำคอนเทนต์การตลาดนั้นไม่เพียงแต่มีประโยชน์ในด้านการประหยัดต้นทุน แต่ยังเปิดโอกาสให้คุณสามารถสร้างสรรค์คอนเทนต์ที่น่าสนใจและโดดเด่นในตลาดได้อย่างไม่จำกัด เพราะเนื้อหาจาก Public Domain สามารถนำมาปรับใช้ได้หลากหลายรูปแบบ ซึ่งสามารถดึงดูดความสนใจของกลุ่มเป้าหมายในหลายๆ ด้าน

แม้ผลงาน Public Domain จะเป็นผลงานเก่าที่มีอายุหลายสิบปี แต่หลาย ๆ ชิ้นงานกลับมีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม หรือศิลปะ ซึ่งยังคงมีความหมายและได้รับความสนใจในปัจจุบัน เช่น ภาพวาดของศิลปินที่มีชื่อเสียง หนังสือคลาสสิก เพลงเก่า หรือแม้แต่ภาพยนตร์ที่ถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรม งานเหล่านี้สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในคอนเทนต์การตลาด เพื่อสร้างประสบการณ์ที่แตกต่างและมีความพิเศษ

สามารถดึงดูดกลุ่มเป้าหมายที่สนใจในเนื้อหาประเภทนี้ได้ ตัวอย่างเช่น การนำบทความคลาสสิกหรือหนังสือที่มีชื่อเสียงในอดีตมาทำใหม่ให้เข้ากับยุคสมัย หรือการนำภาพวาดศิลปะจากยุคเรเนซองซ์มาผสมผสานกับเทคโนโลยีการออกแบบสมัยใหม่ เพื่อสร้างสรรค์สื่อที่มีความทันสมัยและในขณะเดียวกันก็มีความคลาสสิก

เมื่อคุณเลือกใช้ Public Domain คุณสามารถใส่ความคิดสร้างสรรค์ของคุณเข้าไปได้เต็มที่ สร้างคอนเทนต์ที่ทั้งสนุกและแตกต่างจากคนอื่น แต่ก็ควรระวังเรื่องข้อกฎหมายต่าง ๆ ที่แอบแฝงมาในการใช้งานด้วย 

ถ้าใครยังมีข้อสงสัยเรื่อง Public Domain และต้องการสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม สามารถติดต่อผู้เชี่ยวชาญด้านลิขสิทธิ์ Number 24 x Shutterstock ได้ที่ 

📱 099-459-5244

Inbox : https://bit.ly/3RtAnGn  

LINE Official Account : https://bit.ly/3Rz00FU

Instagram : https://bit.ly/3qi0VOR

Website : https://number24.co.th